Kimse istemez ama diyelim ki iÅŸten çıkarıldınız. Ne tür haklarınızın olduÄŸunu biliyor musunuz? Ä°hbar ya da kıdem tazminatı alabilir misiniz? ÖdenmemiÅŸ alacaklarınızı nasıl alabilirsiniz? Ya da iÅŸe iade davası açmalı mısınız? Sosyal Güvenlik Uzmanı OÄŸuz Aslım iÅŸten çıkarılma sürecinde çalışanların bilmesi gerekenleri anlatıyor.
Çalışanların iÅŸten çıkarılma süreçlerinde istisna durumlar söz konusu deÄŸildir ve haklı fesih nedenleri kanunda üç baÅŸlık altında toplanır. Bunlar, “saÄŸlık sebepleri”, “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” ile “zorlayıcı sebepler” olarak ayrılır. Çalışanların ve iÅŸverenin haklarını savunabilmesi için de iÅŸ mahkemeleri yetkilendirilmiÅŸtir.
EÄŸer kamuda çalışılıyorsa, kanunda belirtilen suçlar iÅŸlenmediÄŸi takdirde gazilerin ve engelli çalışanların iÅŸten çıkarılması mümkün deÄŸildir. Özel sektör açısından ise durum farklıdır. Özel sektörde gazi çalıştırma zorunluluÄŸu yoktur, engelli çalışanların çalıştırılma mecburiyeti vardır. Kurumsal firmalar dışında maalesef özel ÅŸirketler, kendi lehlerine olacak ÅŸekilde gazi ve engelli çalışanları rahatlıkla iÅŸten çıkarabilmektedir.
SözleÅŸmenizin feshedilmesi sürecinde iÅŸvereninizin yapması gerekenler neler?
Hizmet akdinin feshedilmesi sürecinde iÅŸverenin öncelikle çalışana yazılı bir bildirim yapması gerekir. Bildirimde sözleÅŸmenin fesih sebebi açık ve kesin bir ÅŸekilde belirtilmelidir. Çalışanın yeterliliÄŸi ve davranışları sebebiyle yapılan fesihlerde de çalışanın savunmasının alınması gerekir. Ä°ÅŸveren ayrıca;
Ä°ÅŸi 6 aydan az sürmüÅŸ olan çalışan için 2 hafta
Ä°ÅŸi 6 aydan 1, 5 yıla kadar sürmüÅŸ olan çalışan için 4 hafta
Ä°ÅŸi 1, 5 yıldan 3 yılı kadar sürmüÅŸ olan çalışan için 6 hafta
Ä°ÅŸi 3 yıldan fazla sürmüÅŸ olan çalışan için 8 hafta ihbar tazminatına uymakla yükümlüdür. SözleÅŸmenin feshine raÄŸmen bazı durumlarda ihbar süresi ve tazminatı uygulanmaz. Bunlar arasında; yasanın tanıdığı hak gereÄŸi 24 ve 25. maddeler gereÄŸi gerçekleÅŸen fesihler ile askerlik, emeklilik ve kadın iÅŸçinin evlilik nedeniyle bir yıl içinde iÅŸten ayrılma hallerinde yalnızca kıdem tazminatı doÄŸmakta olup tarafların ihbar süresine uyması gerekmez.
Çalışan nelere dikkat etmeli?
4857 sayılı Ä°ÅŸ Kanunu’na baÄŸlı olarak çalışan bir iÅŸçinin iÅŸ sözleÅŸmesi üç halde sona erebilir:
Çalışanın kendi isteÄŸiyle iÅŸten ayrılması
Çalışanın vefatı
Ä°ÅŸverenin çalışanı iÅŸten çıkarması
Bunlardan üçüncüsü, yani çalışanın iÅŸten çıkarılması, genelde çalışan için zorlu bir sürecin baÅŸlangıcıdır. Bu süreçte iÅŸten çıkarılan çalışanlar ÅŸu maddelere dikkat edebilir:
Ä°htarname çekin
Kimse istemez ama diyelim ki iÅŸten çıkarıldınız ve iÅŸvereniniz sizin kendi isteÄŸinizle iÅŸten ayrıldığınızı iddia etti. Bu durumun bir takım sonuçları olabilir. ÖrneÄŸin, iÅŸvereniniz, iÅŸten ayrılmak isteyen kiÅŸinin siz olduÄŸunuz kanıtlarsa ihbar tazminatı alamayacağınız gibi bu tazminatı iÅŸvereninize ödemek zorunda da kalabilirsiniz. Ä°ÅŸten çıkarıldığınızda böyle bir ÅŸüpheniz varsa, noterden bir ihtarname çekebilir, ihtarnamede de iÅŸten çıkarıldığınızı, bu süreçte sizin bir kusurunuzun bulunmadığını ifade edebilir ve ödenmemiÅŸ haklarınızı talep edebilirsiniz.
Evrak toplayın
Ä°ÅŸ mahkemelerinde tanık dinleme ve tanık ifadelerine göre karar verme durumu oldukça yaygın olmasına raÄŸmen evrak ve belge (yazılı delil) her zaman önceliklidir. Bu nedenle lehinize olabilecek her türlü yazılı evrağı iÅŸ yerinizden temin etmeye çalışabilirsiniz. Ücret bordroları, puantaj cetvelleri, mesai çizelgeleri, tutanaklar ve benzer evraklar önemlidir.
Tanıklarınızı hazırlayın
Ä°ÅŸ mahkemelerinde tanık dinletilmesi önemli bir usuldür. O nedenle sizi destekleyecek, maruz kaldığınız haksızlıklar varsa bunlara ÅŸahit olan, halen çalışan ya da iÅŸten ayrılmış kiÅŸilerle görüÅŸerek tanıklarınızı hazırlayabilirsiniz.
Çalışan sayısını ve kıdeminizi öÄŸrenin
Ä°ÅŸe iade davasının açılabilmesi için ilk ÅŸart, iÅŸ yerinizde çalışan sayısının en az 30 kiÅŸi olmasıdır. Ä°kinci ÅŸart ise sizin o iÅŸ yerinde en az altı ay çalışmanızdır. EÄŸer böyle bir düÅŸünceniz varsa bu kriterlere dikkat etmeniz gerekir. Bu davayı açtığınızda iÅŸvereniniz sizi iÅŸten çıkarmasının geçerli bir sebebini mahkemeye sunmak zorundadır. Sebep sunmaz ya da sebebi mahkemece geçerli bulunmazsa iÅŸe iadenize karar verilir. Bu durumda iÅŸveren sizi iÅŸe baÅŸlatmazsa 8 aya kadar ve çalışamadığınız süreler için de 4 aya kadar olmak üzere toplamda 12 aya kadar ücretiniz tutarında tazminata hak kazanabilirsiniz.
ÖdenmemiÅŸ alacaklarınızı talep edin
Ä°ÅŸten haksız yere çıkarıldığınızı düÅŸünüyorsanız kıdem ve ihbar tazminatınızı talep etmeyi unutmayın. Bunların dışında ödenmemiÅŸ genel tatil/bayram ücreti, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, yıllık izin ücreti gibi haklarınızın olduÄŸunu düÅŸünüyorsanız bunları da dava dilekçesinde talep edebilirsiniz. |
Time in Istanbul